‘Al Fadimem’ Türküsünün Bilinmeyen Gerçekleri Gün Yüzüne Çıktı
Afyonkarahisar’ın İscehisar ilçesine bağlı Cevizli köyü ile Bayat ilçesine bağlı Sağırlı köyü arasındaki topraklarda filizlenen, nesilden nesile aktarılan efsanevi ‘Al Fadimem‘ türküsünün ardındaki dokunaklı sevda hikayesi, yapılan özel bir proje ile aydınlatıldı. Yıllardır dillerden düşmeyen bu türkü, artık sadece bir ezgi değil, aynı zamanda derinlemesine araştırılmış bir yaşam öyküsünü de barındırıyor.
TÜBİTAK Destekli Proje, Türkülerin Kökenine İnceliyor
Türk Dili ve Edebiyatı alanında TÜBİTAK 2204-A Lise Öğrencileri Araştırma Projeleri Yarışması kapsamında, İscehisar Faruk Öksüz Anadolu İmam Hatip Lisesi’nde tarih öğretmeni Faruk Karakuş danışmanlığında 12. sınıf öğrencisi Ertuğrul Meriç Boydemir tarafından hayata geçirilen proje, türkülerin söz ve anlam değişimlerini mercek altına aldı. “Sözden Ezgiye: Fadime ile Efe Kadir’in Hikâyesinin Türküsüyle Yaşayan Belleği” adını taşıyan bu çalışma, ‘Al Fadimem‘ türküsünün gerçek hikayesini ve ilk sözlerini birinci elden kaynaklarla gün yüzüne çıkardı.
Halk Kültürünün İzinde: Kayıp Kıta Bulundu
Halk kültürünün canlı tanıkları olan türkülerin zaman içindeki değişimini anlamak amacıyla yürütülen araştırmada, türkünün kahramanları Fadime Bostan ve Efe Kadir ile yakınları ve o döneme tanıklık etmiş komşularla derinlemesine mülakatlar yapıldı. Bu saha çalışmaları, türkülerin sadece duygusal bir aktarım aracı olmadığını, aynı zamanda toplumsal hafızanın da önemli bir parçası olduğunu bir kez daha gözler önüne serdi.
Bir Aşkın Türküye Dönüşümünün Trajik Öyküsü
Yapılan görüşmeler sonucunda ortaya çıkan bilgilere göre, genç yaşta yetim ve yoksul düşen Efe Kadir, sevdiği Fadime ile evlenecek maddi güce sahip değildi. Bu durum üzerine Fadime’yi kaçırma kararı alan Efe Kadir’in bu planı, Fadime’nin de gönüllü onayıyla gerçekleşti. Ancak dönemin yasalarına göre yaşı küçük görülen Fadime’nin ailesinin şikayeti üzerine Efe Kadir tutuklandı. Fadime ise ailesi tarafından başka biriyle evlendirildi. Bu acı ayrılık, Efe Kadir’in hapishanedeyken yazdığı ve yüreğindeki sızıyı dile getirdiği türkülere yansıdı. İşte o türkülerden biri de hepimizin bildiği ‘Al Fadimem‘ türküsüydü.
40 Yıllık Ses Kaydı Tarihe Işık Tuttu
Projenin en dikkat çekici ve tarihi bulgusu, Efe Kadir’in kendi sesinden yapılmış 40 yıllık bir ses kaydının bulunması oldu. 1985 yılında Belçika’da yaşayan oğlu Hasan Kilci’nin isteği üzerine kaydedilen bu kaset, türküye hayat veren Efe Kadir’in kendi sesiyle dört kıtasını seslendirdiğini ortaya koydu. Ali Kalkan, Veli Kilci ve diğer aile bireylerinin özenle sakladığı bu kayıt, türkü sözlerinin ilk haline ulaşmada paha biçilmez birincil kaynak niteliği taşıdı.
Saha çalışmaları ve bulunan ses kaydı sayesinde, günümüzde bilinen sözlerden farklılaşan, daha önce hiç kayıt altına alınmamış kıtalar da derlendi. Bu sayede ‘Al Fadimem’ türküsünün kuşaklar boyunca nasıl bir değişim sürecinden geçtiği, sözlerinin ve anlamlarının nasıl evrildiği somut verilerle kanıtlanmış oldu. Bu değerli çalışma, teknolojitepe.com.tr olarak halk kültürümüzün zenginliğini ve yaşanmışlıklarını gelecek nesillere aktarma misyonumuzun bir parçasıdır.
